นครศรีธรรมราชเป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมคล้ายคลึงกับชาวล้านนา มีข้อมูลประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของพื้นที่นี้มาจากหลายช่วงประวัติศาสตร์ ซึ่งมีดังนี้

สมัยก่อนประวัติศาสตร์
ในอดีตค้าขายบวชชีวิตส่วนใหญ่จะมีการค้าขายทางเรือผ่านเมืองนครศรีธรรมราช และในอดีตยังมีการผลิตผลไม้และทองพระเกจิในพื้นที่นี้ด้วย

สมัยราชวงศ์ศรีธรรมราช
เมื่อมีการก่อตั้งราชวงศ์ศรีธรรมราช ในปี พ.ศ. 221 ได้เริ่มมีการก่อตั้งเมืองนครศรีธรรมราชขึ้น เป็นศูนย์กลางของการศึกษาธรรม ศาสนาและวัฒนธรรมในภาคใต้ของประเทศไทย

สมัยอยุธยา
ในสมัยอยุธยา มีการสร้างโบราณสถานในพื้นที่นครศรีธรรมราชเช่น พระธาตุศรีดำ โบราณสถานเขาไชยศรี ปราสาทสิงห์ และปราสาทโกปรง เป็นต้น

สมัยรัตนโกสินทร์
ในสมัยรัตนโกสินทร์ มีการยกระดับเมืองนครศรีธรรมราชให้เป็นเมืองหลวง โดยจัดตั้งเขตนคร และมีการสร้างพระราชวังในพื้นที่นี้